Ko‘pchilik tadbirkorlar narx belgilashda ikkita keng tarqalgan xatoga yo‘l qo‘yishadi: narxni juda past qo‘yib, foydani yo‘qotish yoki mijozlar uchun qimmat narx belgilab, sotuvlarni kamaytirish.
❓ Savol: Mahsulot yoki xizmat uchun to‘g‘ri narx qanday belgilanadi va u biznesga qanday ta’sir qiladi?
👉 Javob: Ushbu maqolada narx strategiyalari, hisoblash usullari va eng samarali yondashuvlar bilan bo‘lishamiz. 🚀
1. Nega to‘g‘ri narx belgilash muhim?
✅ Agar narx to‘g‘ri belgilansa:
✔ Foydani maksimal darajaga chiqarish mumkin – xarajatlarni qoplab, yuqori daromad olish imkoniyati paydo bo‘ladi.
✔ Raqobatchilar oldida ustunlikka ega bo‘lasiz – bozordagi o‘rningizni aniq belgilash imkoniyati bo‘ladi.
✔ Mijozlar sizning mahsulotingizni to‘g‘ri baholashadi – agar narx sifatsiz mahsulotga mos kelmasa, xaridorlar ishonchini yo‘qotishi mumkin.
💡 Misol: Bir tadbirkor yangi biznes ochdi va mahsulotini bozordagi o‘rtacha narxdan 30% arzon sotdi. Natijada, xaridorlar sifatsiz mahsulot deb o‘ylab, sotib olishdan voz kechishdi. Shundan so‘ng, narxni biroz oshirdi va savdolar ortdi.
2. Narxni hisoblashning asosiy usullari
📌 1️⃣ Xarajatlarga asoslangan narx belgilash (Cost-plus pricing)
Bu eng oddiy usul bo‘lib, mahsulot yoki xizmat tannarxiga foyda foizi qo‘shib narx belgilanadi.
📊 Formula:
Narx = Tannarx + (% foyda)
💡 Qanday ishlaydi?
✔ Ishlab chiqarish yoki sotib olish tannarxini hisoblang.
✔ Ish haqi, ijara, yetkazib berish va boshqa xarajatlarni qo‘shing.
✔ Tadbirkor sifatida olishni istagan foydani qo‘shing (odatda 20-50%).
🎯 Misol:
Agar mahsulot tannarxi 100 000 so‘m bo‘lsa va siz 30% foyda olishni istasangiz:
👉 Narx = 100 000 + 30% = 130 000 so‘m
✅ Qachon ishlatish kerak?
- Oddiy va prognoz qilinadigan xarajatlar bo‘lsa.
- Ishlab chiqarish yoki savdo bizneslarida.
❌ Kamchiliklari:
- Bu usul mijozlarning narxga nisbatan qanchalik sezgirligini hisobga olmaydi.
- Raqobatchilar narxidan farqlanmasligi mumkin.
📌 2️⃣ Raqobatchilar narxiga asoslangan usul (Competitive pricing)
Bu usulda bozordagi raqobatchilar narxi o‘rganilib, shunga qarab narx belgilanadi.
📊 Uchta variant mavjud:
✔ Narxni raqobatchilarga qaraganda past qo‘yish – mijozlarni jalb qilish uchun (ammo foyda kamroq bo‘lishi mumkin).
✔ Narxni o‘rtacha qilish – bozorda eng maqbul variant.
✔ Narxni yuqoriroq qilish – premium brend yaratish uchun (agar qo‘shimcha qiymat taklif qilsangiz).
🎯 Misol:
Agar bozorda raqobatchilar mahsulotni 150 000 so‘mga sotayotgan bo‘lsa, siz 145 000 so‘mga sotib ko‘rishingiz yoki premium xizmat qo‘shib, 160 000 so‘m qilish mumkin.
✅ Qachon ishlatish kerak?
- Raqobatchilarga qarshi kurashish kerak bo‘lsa.
- O‘xshash mahsulot yoki xizmatlar ko‘p bo‘lsa.
❌ Kamchiliklari:
- Har doim foyda va xarajatlarni hisobga olmaydi.
- Raqobatchilar narx o‘zgartirganda, siz ham moslashishingiz kerak bo‘ladi.
📢 Bu yerda to‘xtang! Agar siz to‘g‘ri narx belgilash va biznesingizni rivojlantirish bo‘yicha amaliy maslahatlarni bilmoqchi bo‘lsangiz, bizning bepul vebinarimizga yoziling! 📅
Ro‘yxatdan o‘tish uchun 👉 bepul.uznetix.biz 🚀
📌 3️⃣ Mijozlarning qanchaga tayyor ekanligini aniqlash (Value-based pricing)
Bu usulda mijozlar mahsulot yoki xizmat uchun qancha pul to‘lashga tayyor ekanligini hisobga olinadi.
📊 Asosiy tamoyil:
Narx = mijozning mahsulotga bo‘lgan qadriyatini aniqlash + bozor sharoitlarini o‘rganish
💡 Qanday ishlaydi?
✔ Mijozlar bilan tadqiqot o‘tkazing – ular mahsulot yoki xizmat uchun qanchaga to‘lashga tayyor?
✔ Qo‘shimcha xizmatlar qo‘shing – mijoz narxni yuqoriroq qabul qilishi uchun qanday imtiyozlar qo‘shishingiz mumkin?
✔ Raqobatchilar bilan farqli bo‘ling – raqobatchilardan qanday afzalliklaringiz bor?
🎯 Misol:
Agar siz premium xizmat ko‘rsatayotgan bo‘lsangiz (masalan, VIP avtomobil yuvish xizmati), mijoz oddiy xizmatga qaraganda ko‘proq pul to‘lashga tayyor bo‘lishi mumkin.
✅ Qachon ishlatish kerak?
- Premium yoki innovatsion mahsulotlar sotishda.
- Mijozlaringiz mahsulot yoki xizmatni qimmatli deb hisoblashsa.
❌ Kamchiliklari:
- Raqobatchilarga nisbatan qimmatroq bo‘lishi mumkin.
- Raqamli yoki modifikatsiya qilinadigan mahsulotlar uchun mos kelmaydi.
3. Narx belgilashda keng tarqalgan xatolar
🚫 1. Faqat xarajatlarga qarab narx qo‘yish – mijozlar mahsulotni qanday qabul qilayotganini hisobga olish kerak.
🚫 2. Narxni juda past belgilash – bu foydani kamaytirishi va biznesni rivojlantirishni sekinlashtirishi mumkin.
🚫 3. Mijozlarning qiymat idrokini inobatga olmaslik – agar mijozlar mahsulotni qimmat deb bilishsa, narxni qayta ko‘rib chiqish kerak.
🚫 4. Raqobatchilarga e’tibor bermaslik – bozorda nima bo‘layotganini har doim kuzatib borish muhim.
🎯 Misol: Bir kafe qahva narxini bozordagi eng arzon qilib belgiladi, lekin mijozlar sifatsiz mahsulot deb o‘ylab, boshqa joydan sotib olishdi. Keyinchalik narxni bozorga mos qilib, premium xizmat qo‘shish orqali sotuvlarni oshirdi.
4. Xulosa: Narx belgilashning 5 oltin qoidasi
✅ Narxni hisoblashda xarajatlarni inobatga oling – lekin faqat tannarxga tayanmang.
✅ Bozor va raqobatchilarni o‘rganing – ular qanday narx siyosatiga ega?
✅ Mijozlar uchun qo‘shimcha qiymat yarating – ular sizga ko‘proq pul to‘lashga tayyor bo‘lishi kerak.
✅ Narxlarni sinab ko‘ring – bir nechta variant bilan tajriba qilib ko‘ring.
✅ Har doim o‘zgarishlarga tayyor bo‘ling – bozordagi talab va xarajatlar o‘zgarib turadi.
🚀 Agar siz mahsulot yoki xizmat narxini to‘g‘ri belgilashni istasangiz, ushbu strategiyalarni amalda qo‘llang! 😊
